Παραδοσιακά κάλαντα

Κάλαντα, πίνακας του Νικηφόρου Λύτρα(1872, ιδιωτική συλλογή).

Τα Κάλαντα αποτελούν δημοτικά ευχητικά και εγκωμιαστικά τραγούδια που ψάλλονται εθιμικά κατ΄ έτος κυρίως την παραμονή μεγάλων θρησκευτικών εορτών όπως των Χριστουγέννων, της Πρωτοχρονιάς (Αγ. Βασιλείου), των Θεοφανείων, ακόμη και των Βαΐων (ή Λαζάρου), με εξαίρεση εκείνων της Μεγάλης Παρασκευής που είναι κατανυκτικά. Κύρια παραδοσιακά μουσικά όργανα που συνοδεύουν τα κάλαντα είναι το τρίγωνο, το λαούτο, το νταούλι η 

Μωραΐτικα κάλαντα Χριστουγέννων

Χριστούγεννα-Πρωτούγεννα πρώτη γιορτή του χρόνου,
για βγάτε διέτε μάθετε πως ο Χριστός γεννιέται
γεννιέται κι ανατρέφεται με μέλι και με γάλα.
Το μέλι τρων' οι άρχοντες, το γάλα οι αφεντάδες
και το μελισσοβότανο το λούζονται οι κυράδες.
Κυρά ψηλη κυρα λιγνη, κυρά γαϊτανοφρύδα,
κυρά μου, όταν στολίζεσαι να πας στην εκκλησιά σου,
Βαζεις τον ήλιο πρόσωπο και το φεγγάρι αγκάλη,
και τον καθάριο Αυγερινό τον βαζεις δαχτυλίδι.
Εμείς εδώ δεν ήρθαμε να φάμε και να πιούμε,
Μα αφου σας αγαπούσαμε ήρθαμε να σας δούμε.
Δώστε μας και τον κόκορα, δώστε μας και την κότα,
δώστε μας και πεντ' έξι αυγά να πάμε σ' άλλη πόρτα.

Ενα χριστουγεννιάτικο έθιμο… «Το καράβι των Χριστουγέννων»

Παράδοση είναι …τo μελωδικό νανούρισμα της μάνας, οι θρύλοι του παππού ,τα κάλαντα, τα χελιδονίσματα, οι μαντινάδες,τα έθιμα ,οι χοροί και οι σκοποί που μας συντρόφευαν σε κάθε χαρά ,οι ενδυμασίες ,τα κεντήματα ,τα δίστιχα, τα παιχνίδια και όσα άλλα είναι μέρος της ζωής του τόπου μας.
Κατά την περίοδο των Χριστουγέννων δε, η χώρα μας είναι πλούσια σε έθιμα και αφηγήσεις!
Ως χώρα της θάλασσας, η Ελλάδα είχε το έθιμο του στολισμού του καραβιού...
Έθιμο πανάρχαιο της ναυτικής πατρίδας μας, το καράβι συμβολίζει την καινούργια πλεύση του ανθρώπου στη ζωή, μετά τη γέννηση του Χριστού. Έθιμο που υποχώρησε με το χρόνο, μπροστά σε αυτό του δέντρου, αλλά κανένας δεν δείχνει να το έχει ξεχάσει.
Το ελληνικό παραδοσιακό καραβάκι αποτελεί παράδοση των παλαιών εποχών της χώρας μας, που τα παιδιά με αγάπη, χαρά και δημιουργικό νου κατασκεύαζαν τα παιχνίδια τους. Αποτελούσε, όμως, και ένα είδος τιμής και καλωσορίσματος στους ναυτικούς, που επέστρεφαν από τα ταξίδια τους.
Πριν από 50 χρόνια, δηλαδή έως και την πρώτη μεταπολεμική δεκαετία, συναντούσαμε το καραβάκι σε πολλά ελληνικά σπίτια και στα χέρια των παιδιών που έλεγαν τα κάλαντα.Σύμφωνα με την κυρία Πολυμέρου- Καμηλάκη , διευθύντρια του κέντρου λαογραφίας της Ακαδημίας  Αθηνών, τα παιδιά των νησιών στις Κυκλάδες αλλά και σε ολόκληρο το Αιγαίο, κατασκεύαζαν με χαρτί και ξύλο ένα ομοίωμα καραβιού, το στόλιζαν με χρωματιστά χαρτιά και σχοινιά και γυρνούσαν με αυτό στα σπίτια και έλεγαν τα κάλαντα. Στο καραβάκι αυτό, τα παιδιά φύλαγαν τα γλυκίσματα και τα χριστόψωμα που έπαιρναν ως φίλεμα από τις νοικοκυρές, αφού τους είχαν τραγουδήσει τα κάλαντα…
Σένα σου πρέπει αφέντη μουκαράβι ν’αρματώσειςκαι τα σκοινιά του καραβιού να τα μαλαματώσεις…Σένα σου πρέπει αφέντη μουστασίδι να καθίζεις,
το να σου χέρι να μετράτσαι τ άλλο να δανείζει…

Τα καραβάκια μας